Ιστορία του χωριού

Μυθολογία    Και εγένετο Κρητηνία

Η Κρητηνία είναι το χωριό του Αλθαιμένη. Στην ελληνική μυθολογία ο Κατρέας ήταν ένας από τους τέσσερις γιους που απέκτησαν ο βασιλιάς Μίνωας και η Πασιφάη.

Ο Κατρέας διαδέχθηκε τον πατέρα του ως βασιλιάς της Κρήτης. Ωστόσο, ένας χρησμός βασάνιζε τον Κατρέα. Έλεγε ότι θα πέθαινε από τα χέρια ενός παιδιού του. Ο Κατρέας είχε τέσσερα παιδιά: την Αερόπη, την Κλυμένη, την Απημοσύνη και τον Αλθαιμένη.

Τον χρησμό αυτό δεν τον φανέρωσε στα παιδιά του, αλλά έτυχε και τον πληροφορήθηκε ο Αλθαιμένης, οπότε με δική του πρωτοβουλία έφυγε από την Κρήτη και εγκαταστάθηκε στη Ρόδο, όπου ίδρυσε την πόλη Κρητηνία (Νέα Κρήτη).

Στο βουνό Αττάβυρο ίδρυσε τον ιερό ναό του Ατταβύριου Διός, όπου σώζονται μέχρι σήμερα τα ερείπια, και από εκεί ψηλά αγνάντευε τα βουνά της Κρήτης όταν είχε καλό καιρό.

Κάποτε  ο Κατρέας γέρασε, οπότε επιθυμώντας να αφήσει τον θρόνο του στον Αλθαιμένη, πήγε στη Ρόδο να τον βρει. Μόλις αποβιβάσθηκε, μερικοί βοσκοί νόμισαν ότι αυτός και το πλήρωμα του πλοίου ήταν πειρατές. Μάταια προσπάθησε ο Κατρέας να τους εξηγήσει τον σκοπό του ταξιδιού του στη Ρόδο.

Τα γαβγίσματα των τσοπανόσκυλων έπνιγαν τις φωνές του. Με την όλη αναταραχή ήρθε και ο Αλθαιμένης, ο οποίος πέταξε το ακόντιο του στον υποτιθέμενο εχθρό και έτσι εκπληρώθηκε ο χρησμός. Ο Αλθαιμένης έζησε απαρηγόρητος, εως ότου πέθανε από τη λύπη του.

Νεότερη Ιστορία

Για τη νεότερη ιστορία γνωρίζουμε ότι επί τουρκοκρατίας μια ομάδα οικογενειών από την Κρήτη εγκατέλειψε το νησί και εγκαταστάθηκε αρχικά στην Κρητηνία και αργότερα ιδρύθηκαν τα χωριά Έμπωνας και Μανδρικό.

Η διάλεκτος που μιλούν σε αυτά τα χωριά, η παραδοσιακή τους φορεσιά, η μουσική, οι χοροί  και τα επίθετα τους φανερώνουν την Κρητική τους καταγωγή.

Η Κρητηνία είναι ένα φιλόξενο χωριό με απλοϊκούς κατοίκους οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και μαζί με τα αδελφικά χωριά Έμπωνα και Μαντρικό είναι από τα παραγωγικότερα της Ρόδου.